TR Dizin kriterlerinin Etik kurallarla ilgili maddelerinin uygulanması konusunda açıklamalar aÅŸağıda yer almaktadır.
Kriterlerde geçmiÅŸ yıllarda yer alan Etik Kurallarla ilgili maddeler 2020 yılında açıklamalarla detaylandırılmış, araÅŸtırma alanında etik kurul izni gerektiren çalışmalar için izinlerin alındığı varsayılarak “izinle ilgili bilgilere makalede yer verilmesi” hususu kriterlere eklenmiÅŸti.
Ancak geri bildirimlerden anlaşıldığı üzere Etik Kurul Ä°zinlerine iliÅŸkin detay bilgiye ihtiyaç duyulduÄŸu görülmektedir. Bu nedenle kapsamlı bir çalışma daha sonra TR Dizin web sayfasından paylaşılacak ve sizlere duyurusu yapılacaktır.
Sıklıkla gelen sorulardan yola çıkarak yardımcı olacağını düÅŸündüÄŸümüz bilgileri aÅŸağıda bilgilerinize sunuyoruz.
SORU: Tüm makaleler için etik kurul izni gerekli midir?
Hayır. Kriterlerde de “Etik Kurul Ä°zni gerektiren” makaleler olarak belirtilmektedir.
----Etik Kurul izni gerektiren araştırmalar aşağıdaki gibidir.----
Ø Anket, mülakat, odak grup çalışması, gözlem, deney, görüÅŸme teknikleri kullanılarak katılımcılardan veri toplanmasını gerektiren nitel ya da nicel yaklaşımlarla yürütülen her türlü araÅŸtırmalar
Ø Ä°nsan ve hayvanların (materyal/veriler dahil) deneysel ya da diÄŸer bilimsel amaçlarla kullanılması,
Ø Ä°nsanlar üzerinde yapılan klinik araÅŸtırmalar,
Ø Hayvanlar üzerinde yapılan araÅŸtırmalar,
Ø KiÅŸisel verilerin korunması kanunu gereÄŸince retrospektif çalışmalar,
Ayrıca; Ø Olgu sunumlarında “Aydınlatılmış onam formu”nun alındığının belirtilmesi,
Ø BaÅŸkalarına ait ölçek, anket, fotoÄŸrafların kullanımı için sahiplerinden izin alınması ve belirtilmesi,
Ø Kullanılan fikir ve sanat eserleri için telif hakları düzenlemelerine uyulduÄŸunun belirtilmesi
SORU: GeçmiÅŸ yıllarda tamamlanmış çalışma ve tezden üretilen yayınlar için geriye dönük etik Kurul Ä°zni alınmalı mıdır?
2020 yılı öncesi araÅŸtırma verileri kullanılmış, yüksek lisans/doktora çalışmalarından üretilmiÅŸ (makalede belirtilmelidir), bir önceki yıl dergiye yayın baÅŸvurusunda bulunulmuÅŸ, kabul edilmiÅŸ ama henüz yayımlanmamış makaleler için geriye dönük etik kurul izni gerekmemektedir.
SORU: TR Dizin’in bu kuralları ile üniversiteler dışında yapılan yayınlara kısıt mı getirilmiÅŸtir ?
Hayır. Üniversite mensubu olmayan araÅŸtırmacılar da bölgelerinde bulunan Etik Kurul’lara baÅŸvurabilmektedir.
Ek olarak ;
Dergiler “Yayın EtiÄŸi”, “AraÅŸtırma EtiÄŸi” ve “Yasal/Özel izin belgesi alınması” ile ilgili kurallara uyduÄŸunu uluslararası standartlara atıf yaparak, hem web sayfasında hem de basılı dergide her biri için ayrı baÅŸlık açarak belirtmelidir.
Dergilerde yayın etiÄŸine uygunluk konusu sadece yazarların sorumluluÄŸuna bırakılmamalı, dergi yayın etiÄŸi konusunda izleneceÄŸi yolu açık olarak tanımlanmış olmalıdır.
Dergilerde yayımlanacak makalelerde etik kurul izini ve/veya yasal/özel izin alınmasının gerekip gerekmediÄŸi makalede belirtilmiÅŸ olmalıdır. EÄŸer bu izinlerin alınması gerekli ise, izinin hangi kurumdan, hangi tarihte ve hangi karar veya sayı numarası ile alındığı açıkça sunulmalıdır.
Çalışma insan ve hayvan deneklerinin kullanımını gerektiriyor ise çalışmanın uluslararası deklerasyon, kılavuz vb uygun gerçekleÅŸtirildiÄŸi beyan edilmelidir.
Tüm klinik çalışmalarda Helsinki Deklarasyonu Ä°lkelerine uyulması zorunludur.
Bu tür çalışmalarda, yazarların yöntem bölümünde çalışmayı ilkelere uygun olarak yaptıklarını, etik konseylerin ve çalışmaya katılan diÄŸer kiÅŸilerin “aydınlatılmış onam” aldıklarını belirtmeleri beklenir.
Deney hayvan çalışmalarında, yazarlar yöntem kısmında Laboratuar Hayvanlarının Bakım ve Kullanım Kılavuzu prensiplerine göre hayvan haklarını korumalı ve etik kurul onayı almalıdırlar (http: //www. nap.edu/catalog/5140.html).
Olgu sunumlarında hastanın aydınlatılmış onamı alınmalıdır.
Etik kurul onayı bilgileri, yöntem kısmında, komitenin adı, tarihi ve numarası ile birlikte belirtilmelidir.
